ბარიუმის და მისი ნაერთების ტოქსიკური დოზა

ბარიუმიდა მისი ნაერთები
წამლის სახელწოდება ჩინურად: ბარიუმი
ინგლისური სახელი:ბარიუმი, ბა
ტოქსიკური მექანიზმი: ბარიუმიარის რბილი, ვერცხლისფერი თეთრი ბრწყინვალების ტუტე მიწის ლითონი, რომელიც ბუნებაში არსებობს ტოქსიკური ბარიტის (BaCO3) და ბარიტის (BaSO4) სახით. ბარიუმის ნაერთები ფართოდ გამოიყენება კერამიკაში, მინის მრეწველობაში, ფოლადის ჩაქრობაში, სამედიცინო კონტრასტული აგენტები, პესტიციდები, ქიმიური რეაგენტების წარმოება და ა.ბარიუმის ოქსიდიბარიუმის ჰიდროქსიდი, ბარიუმის სტეარატი და ა.შ.ლითონი ბარიუმითითქმის არატოქსიკურია და ბარიუმის ნაერთების ტოქსიკურობა დაკავშირებულია მათ ხსნადობასთან. ხსნადი ბარიუმის ნაერთები უაღრესად ტოქსიკურია, ხოლო ბარიუმის კარბონატი, თუმცა წყალში თითქმის უხსნადია, ტოქსიკურია მარილმჟავაში ხსნადობის გამო ბარიუმის ქლორიდის წარმოქმნით. ბარიუმის იონებით მოწამვლის ძირითადი მექანიზმია უჯრედებში კალციუმზე დამოკიდებული კალიუმის არხების ბლოკირება ბარიუმის იონებით, რაც იწვევს უჯრედშიდა კალიუმის მატებას და უჯრედგარე კალიუმის კონცენტრაციის დაქვეითებას, რაც იწვევს ჰიპოკალიემიას; სხვა მეცნიერები თვლიან, რომ ბარიუმის იონებს შეუძლიათ გამოიწვიონ არითმია და კუჭ-ნაწლავის სიმპტომები მიოკარდიუმის და გლუვი კუნთების უშუალო სტიმულირებით. შთანთქმის ხსნადიბარიუმინაერთები კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში კალციუმის მსგავსია და შეადგენს მთლიანი მიღებული დოზის დაახლოებით 8%-ს. ძვლები და კბილები ძირითადი დეპონირების ადგილებია, რომლებიც სხეულის მთლიანი დატვირთვის 90%-ზე მეტს შეადგენს.ბარიუმიპერორალურად მიღებისას ძირითადად გამოიყოფა განავლით; თირკმელებით გაფილტრული ბარიუმის უმეტესი ნაწილი რეაბსორბირდება თირკმლის მილაკებით, მხოლოდ მცირე რაოდენობით ჩნდება შარდში. ბარიუმის ნახევარგამოყოფის პერიოდი შეადგენს დაახლოებით 3-4 დღეს. ბარიუმის მწვავე მოწამვლა ხშირად გამოწვეულია ბარიუმის ნაერთების მიღებით, როგორიცაა დუღილის ფხვნილი, მარილი, ტუტე ფქვილი, ფქვილი, ალუმი და ა.შ. ასევე იყო ცნობები ბარიუმის მოწამვლის შესახებ, რომელიც გამოწვეული იყო ბარიუმის ნაერთებით დაბინძურებული სასმელი წყლით. ბარიუმის ნაერთებით პროფესიული მოწამვლა იშვიათია და ძირითადად შეიწოვება სასუნთქი გზების ან დაზიანებული კანისა და ლორწოვანი გარსების მეშვეობით. ასევე იყო შეტყობინებები ბარიუმის სტეარატის ზემოქმედებით გამოწვეული მოწამვლის შესახებ, როგორც წესი, ქვემწვავე ან ქრონიკული დაწყებით და ლატენტური პერიოდით 1-10 თვე.

მკურნალობის მოცულობა
პოპულაციის ტოქსიკური დოზა, რომელიც იღებს ბარიუმის ქლორიდს, არის დაახლოებით 0,2-0,5 გ
ლეტალური დოზა მოზრდილებში არის დაახლოებით 0,8-1,0 გ
კლინიკური გამოვლინებები: 1. პერორალური მოწამვლის ინკუბაციური პერიოდი ჩვეულებრივ შეადგენს 0,5-2 საათს, ხოლო მაღალი მიღებისას შესაძლოა მოწამვლის სიმპტომები გამოვლინდეს 10 წუთში.
(1) საჭმლის მონელების ადრეული სიმპტომებია ძირითადი სიმპტომები: წვის შეგრძნება პირში და ყელში, ყელის სიმშრალე, თავბრუსხვევა, თავის ტკივილი, გულისრევა, ღებინება, მუცლის ტკივილი, ხშირი დიარეა, წყლიანი და სისხლიანი განავალი, რომელსაც თან ახლავს გულმკერდის შებოჭილობა, პალპიტაცია და დაბუჟება. პირში, სახესა და კიდურებში.
(2) პროგრესირებადი კუნთების დამბლა: პაციენტებს თავდაპირველად აღენიშნებათ არასრული და მბზინავი კიდურების დამბლა, რომელიც პროგრესირებს დისტალური კიდურის კუნთებიდან კისრის, ენის კუნთების, დიაფრაგმის კუნთებისა და სასუნთქი კუნთებისკენ. ენის კუნთების დამბლა შეიძლება გამოიწვიოს ყლაპვის გაძნელება, არტიკულაციის დარღვევა, ხოლო მძიმე შემთხვევებში სასუნთქი კუნთების დამბლა შეიძლება გამოიწვიოს სუნთქვის გაძნელება და დახრჩობაც კი. (3) გულ-სისხლძარღვთა დაზიანება: ბარიუმის მიოკარდიუმის ტოქსიკურობისა და მისი ჰიპოკალიემიური ეფექტის გამო, პაციენტებს შეიძლება აღენიშნებოდეთ მიოკარდიუმის დაზიანება, არითმია, ტაქიკარდია, ხშირი ან მრავალჯერადი ნაადრევი შეკუმშვა, დიფთონგები, ტრიპლეტები, წინაგულების ფიბრილაცია, გამტარობის ბლოკადა და ა.შ. შეიძლება განვითარდეს მძიმე არითმია, როგორიცაა სხვადასხვა ექტოპიური რიტმები, მეორე ან მესამე ხარისხის ატრიოვენტრიკულური ბლოკადა, პარკუჭის თრთოლვა, პარკუჭის ფიბრილაცია და გულის გაჩერებაც კი. 2. ინჰალაციის მოწამვლის ინკუბაციური პერიოდი ხშირად მერყეობს 0,5-დან 4 საათამდე, რაც ვლინდება რესპირატორული გაღიზიანების სიმპტომებით, როგორიცაა ყელის ტკივილი, ყელის სიმშრალე, ხველა, ქოშინი, გულმკერდის შებოჭილობა და ა.შ., მაგრამ საჭმლის მომნელებელი სიმპტომები შედარებით მსუბუქია და სხვა კლინიკური გამოვლინებები ორალური მოწამვლის მსგავსია. 3. სიმპტომები, როგორიცაა დაბუჟება, დაღლილობა, გულისრევა და ღებინება შეიძლება გამოჩნდეს ტოქსიკური კანის შეწოვიდან 1 საათის განმავლობაში დაზიანებული კანისა და კანის დამწვრობის გზით. ფართო დამწვრობის მქონე პაციენტებს შეიძლება უეცრად განუვითარდეთ სიმპტომები 3-6 საათის განმავლობაში, მათ შორის კრუნჩხვები, სუნთქვის გაძნელება და მიოკარდიუმის მნიშვნელოვანი დაზიანება. კლინიკური გამოვლინებები ასევე მსგავსია ორალური მოწამვლისა, კუჭ-ნაწლავის მსუბუქი სიმპტომებით. მდგომარეობა ხშირად სწრაფად უარესდება და ადრეულ ეტაპებზე დიდი ყურადღება უნდა მიექცეს.

დიაგნოსტიკური

კრიტერიუმები ეფუძნება ბარიუმის ნაერთების ზემოქმედების ისტორიას სასუნთქ გზებში, საჭმლის მომნელებელ ტრაქტში და კანის ლორწოვან გარსში. შეიძლება მოხდეს კლინიკური გამოვლინებები, როგორიცაა ფლაკონური კუნთების დამბლა და მიოკარდიუმის დაზიანება და ლაბორატორიული ტესტები შეიძლება მიუთითებდეს რეფრაქტერულ ჰიპოკალიემიაზე, რომლის დიაგნოზიც შესაძლებელია. ჰიპოკალიემია არის ბარიუმის მწვავე მოწამვლის პათოლოგიური საფუძველი. კუნთების სიძლიერის დაქვეითება უნდა განვასხვავოთ ისეთი დაავადებებისგან, როგორიცაა ჰიპოკალიემიური პერიოდული დამბლა, ბოტულინის ტოქსინით მოწამვლა, მიასთენია გრავისი, პროგრესირებადი კუნთოვანი დისტროფია, პერიფერიული ნეიროპათია და მწვავე პოლირადიკულიტი; კვებითი მოწამვლისგან უნდა განვასხვავოთ კუჭ-ნაწლავის სიმპტომები, როგორიცაა გულისრევა, ღებინება და მუცლის კრუნჩხვები; ჰიპოკალიემია უნდა განვასხვავოთ ისეთი დაავადებებისგან, როგორიცაა ტრიალკილტინის მოწამვლა, მეტაბოლური ალკალოზი, ოჯახური პერიოდული დამბლა და პირველადი ალდოსტერონიზმი; არითმია უნდა განვასხვავოთ ისეთი დაავადებებისგან, როგორიცაა ციფრული მოწამვლა და ორგანული გულის დაავადება.

მკურნალობის პრინციპი:

1. მათთვის, ვინც კონტაქტში შედის კანთან და ლორწოვან გარსებთან ტოქსიკური ნივთიერებების მოსაშორებლად, კონტაქტის ადგილი დაუყოვნებლივ უნდა გაირეცხოს სუფთა წყლით, რათა თავიდან აიცილოს ბარიუმის იონების შემდგომი შეწოვა. დამწვრობის მქონე პაციენტებს უნდა უმკურნალონ ქიმიური დამწვრობით და მიეცეს 2%-დან 5%-მდე ნატრიუმის სულფატი ჭრილობის ადგილობრივი გამორეცხვისთვის; ვინც სასუნთქი გზებით ჩაისუნთქავს, დაუყოვნებლივ უნდა დატოვოს მოწამვლის ადგილი, არაერთხელ ჩამოიბანოს პირი პირის ღრუს გასაწმენდად და მიიღოს შესაბამისი რაოდენობის ნატრიუმის სულფატი პერორალურად; მათთვის, ვინც საჭმლის მომნელებელი ტრაქტით ჭამს, ჯერ კუჭი უნდა დაიბანოს 2%-დან 5%-მდე ნატრიუმის სულფატის ხსნარით ან წყლით, შემდეგ კი 20-30 გ ნატრიუმის სულფატი დიარეის დროს. 2. დეტოქსიკაციის წამალ სულფატს შეუძლია წარმოქმნას უხსნადი ბარიუმის სულფატი ბარიუმის იონებთან დეტოქსიკაციისთვის. პირველი არჩევანია 10-20 მლ 10% ნატრიუმის სულფატის ინტრავენურად შეყვანა, ან 500 მლ 5% ნატრიუმის სულფატის ინტრავენურად შეყვანა. მდგომარეობიდან გამომდინარე, მისი ხელახლა გამოყენება შესაძლებელია. თუ არ არის ნატრიუმის სულფატის რეზერვი, შეიძლება გამოყენებულ იქნას ნატრიუმის თიოსულფატი. უხსნადი ბარიუმის სულფატის წარმოქმნის შემდეგ იგი გამოიყოფა თირკმელებით და საჭიროებს სითხის გაძლიერებულ ჩანაცვლებას და დიურეზს თირკმელების დასაცავად. 3. ჰიპოკალიემიის დროული კორექცია არის ბარიუმის მოწამვლის შედეგად გამოწვეული მძიმე გულის არითმიისა და რესპირატორული კუნთების დამბლის გადარჩენის გასაღები. კალიუმის დანამატების პრინციპი არის საკმარისი კალიუმის მიწოდება ელექტროკარდიოგრამის ნორმალურად დაბრუნებამდე. მსუბუქი მოწამვლა ჩვეულებრივ შეიძლება დაინიშნოს პერორალურად, ყოველდღიურად ხელმისაწვდომია 30-60 მლ 10% კალიუმის ქლორიდი გაყოფილი დოზებით; საშუალო და მძიმე პაციენტებს ესაჭიროებათ კალიუმის ინტრავენური შეყვანა. ამ ტიპის მოწამვლის მქონე პაციენტებს ჩვეულებრივ აქვთ უფრო მაღალი ტოლერანტობა კალიუმის მიმართ და 10-20 მლ 10% კალიუმის ქლორიდის ინტრავენურად შეყვანა შესაძლებელია 500 მლ ფიზიოლოგიური ფიზიოლოგიური ან გლუკოზის ხსნარით. მძიმე პაციენტებს შეუძლიათ გაზარდონ კალიუმის ქლორიდის ინტრავენური ინფუზიის კონცენტრაცია 0,5%-1,0%-მდე, ხოლო კალიუმის დანამატის სიჩქარემ შეიძლება მიაღწიოს 1,0-1,5 გ საათში. კრიტიკულ პაციენტებს ხშირად ესაჭიროებათ არატრადიციული დოზები და კალიუმის სწრაფი დამატება ელექტროკარდიოგრაფიული მონიტორინგის ქვეშ. კალიუმის მიღებისას უნდა ჩატარდეს მკაცრი ელექტროკარდიოგრამა და სისხლში კალიუმის მონიტორინგი, ყურადღება მიექცეს შარდვას და თირკმელების ფუნქციას. 4. არითმიის კონტროლისთვის არითმიის ტიპის მიხედვით სამკურნალოდ შეიძლება გამოყენებულ იქნას ისეთი პრეპარატები, როგორიცაა კარდიოლიპინი, ბრადიკარდია, ვერაპამილი ან ლიდოკაინი. პაციენტებისთვის უცნობი სამედიცინო ანამნეზით და დაბალი კალიუმის ელექტროკარდიოგრამის ცვლილებებით, სისხლში კალიუმის შემცველობა დაუყოვნებლივ უნდა შემოწმდეს. კალიუმის უბრალოდ დამატება ხშირად არაეფექტურია მაგნიუმის ნაკლებობისას და ყურადღება უნდა მიექცეს მაგნიუმის დამატებით მიღებას. 5. მექანიკური ვენტილაცია რესპირატორული კუნთების დამბლა არის სიკვდილის მთავარი მიზეზი ბარიუმის მოწამვლისას. როგორც კი რესპირატორული კუნთების დამბლა გამოჩნდება, დაუყოვნებლივ უნდა ჩატარდეს ენდოტრაქეალური ინტუბაცია და მექანიკური ვენტილაცია და შესაძლოა საჭირო გახდეს ტრაქეოტომია. 6. კვლევა ვარაუდობს, რომ სისხლის გაწმენდის ღონისძიებები, როგორიცაა ჰემოდიალიზი, შეუძლია დააჩქაროს ბარიუმის იონების გამოდევნა სისხლიდან და აქვს გარკვეული თერაპიული ღირებულება. 7. სხვა სიმპტომატური დამხმარე მკურნალობა მძიმე ღებინებისა და დიარეის მქონე პაციენტებისთვის დაუყოვნებლივ უნდა დაემატოს სითხეებს წყლისა და ელექტროლიტური ბალანსის შესანარჩუნებლად და მეორადი ინფექციების თავიდან ასაცილებლად.